هویت ایرانی و معماری خانه

از میان فضاهای پیرامون , خانه بلافصل ترین فضای مرتبط با آدمی است . به طور روزمره از او تاثیر می گیرد و بر او تاثیر می گذارد . اولین فضایی است که آدمی احساس تعلق فضایی را در آن تجربه می کند .(تادائو آندو)

 در یک شهر خانه  بیشترین سطح را به خود اختصاص میدهد و در واقع خانه متن شهر است ؛ انسانها یی که آینده ی جامعه را رقم میزنند ، درارتباط مستقیم با این فضا رشد و پرورش مییابند و تاثیر متقابلی بر هم دارند.

جز خانه کدامین فضاست که خودِ خود را در آنجا بیابیم؛ بی واسطه وبدون مانع خود را بنگریم ، کشف کنیم و به رسالت والای انسانی مان که همانا شناخت خویش است؛ عمل نماییم.

خانه در ابتدایی ترین شکل خود به عنوان سر پناه ، حافظ جسم انسان است و در والاترین شکل ، حامی  احساسات ، عواطف و روح آدمی ست وچه کسی جز معمار این بار گران بر دوشش نهاده شده تا با روح خداگونه انسانی خویش-چون خالق یکتا که خاک را روح دمید و جان بخشید و انسان را خلق کرد - به مادۀ بی جان، به خاک و سنگ ، روح و معنا بخشد تا فضاهای با معنا خلق کند.

آیا این فضای ارزشمند توسط معماران و سازندگان و ساکنان ما ارج نهاده میشود؟

معماران گذشته ما به رسالت خویش آگاه بودند و معماریشان ارزشمند بود و سربلند، خاک را شرافت میبخشید و انسان را کرامت(از مقاله دکترعیسی حجت).خانه های سنتی ما در زمان خویش شاهکاری بود و اکنون امانتدار فرهنگ والا درتاریخ ایرانی، نماینده معماران با شرافت این مرز و بوم است.

روزگاری دل کندن از خانه قدیمی و زندگی در قوطی های خشک و بی روح، آزارمان میداد و اکنون زندگی در همان خانه ها برایمان غریب است و سخت می ماند. این یعنی زمانه و مقتضیاتش چیزهایی را بر زندگی ما تحمیل نموده که نیازها و نگرش ایرانی را به زندگی و در پی آن به فضای زندگی دگرگون کرده است. باورها و ارزشهای امروز افراد با گذشته تفاوت دارد. بگذریم که این باورها وارزشها نیاز به اصلاح ویا جایگزینی دارند تا ما به جای تقلید و تاثیر از غرب، فرهنگ والای خویش را که با روحیه ایرانی سازگار است ارج نهیم و باور داشته باشیم.

فراخی فضای زندگی یکی از ویژگیهای خانه های قدیمی است که امروزی ها هم مایلند خانه ای فراخ داشته باشند. اما از آنجا که معماری امروز ایران خاک را قیمت بخشیده و انسان را ثروت (از مقاله دکترعیسی حجت) ،داشتن خانه بزرگ برای عموم مردم ،به رویا می ماند.

اکنون زمین و معماری تبدیل به عناصر پولسازی شده است و باعث شده معماران تعهدشان، مسوولیتشان و هنرشان را فراموش کنند. معماران ما به هویت ایرانی معماریشان نمی اندیشند، قوانین ساخت و ساز نیز همینطور،چگونه از بساز و بفروشها ،مالکان وکارفرمایان می توان توقعی داشت.

بگذارید از زاویه دیگر بنگریم؛معماری برای رسیدن به آرمان خویش بایستی سلسله مراتبی را طی نماید و مراحل اولیه را -که همان هموار نمودن مشکل سر پناه ، ایجاد نظم و تناسبات فضایی ست- پشت سر نهاده به کمال برسد که همانا عینیت دادن به ارزشهای انسانی ست. میتوان چنین نتیجه گرفت تا نیاز اولیه افراد جامعه بر طرف نشود تقاضایی برای ورود معماری به مرحله بعدی  وجود نخواهد داشت و معماران از ساختن قوطی کبریت های بیشتر برای خوشحال کردن افراد بیشتر که از داشتن حد اقل یک قوطی کبریت خوشنود میشوند به خود خواهند بالید؛ در این برهه معمار از رسالت خویش غافل شده و فراموش کرده که باید فضاهایی که شایستگی انسان را داشته باشد طراحی و خلق کند.